Tôi chưa hiểu mô tê gì thì đã bị người đàn ông kéo đi chạy phăm phăm vòng qua dăm bảy ngõ, cuối cùng ra đến đường lớn mới dừng lại.

"Chuyện gì vậy?" - Tôi thở không ra hơi, lẩm bẩm trong miệng khi thấy có một đám người đang vây kín đen cả một góc chợ.

"Xin anh cứu cô tôi với." - Người đàn ông kia van vỉ.

Cứu người như cứu hoả, tôi len đám đông tiến vào. Một cô gái chừng mười lăm, mười sáu tuổi, nhìn qua cũng biết là một tiểu thư đài các nằm bệt xuống đất thở khò khè, sắc mặt tái xanh, bên cạnh có một đầy tớ gái vừa vuốt ngực cho chủ vừa khóc lóc không thôi. Cả đám người hiếu kỳ chen chúc nhau không có một chỗ hở. Tôi quay lại, nhíu mày:

"Mau giải tán hết đám đông này đi, chậm nữa cô nhà anh sẽ chết đấy."

Vừa nói dứt lời người đàn ông kia ra sức mọi người ra xa, dữ hơn cả đuổi tà. Thật không biết đen đủi đến chừng nào đã khó thở thì chớ còn ở ngay giữa đường giữa chợ. Tôi đưa tay bắt mạch, qua vọng chẩn(1) và thiết chẩn(2) đều có thể kết luận được sơ bộ, tôi hỏi thêm:

"Cô bị hen suyễn phải không?"

Cô gái nhỏ có vẻ đau đớn không nói nên lời, đầy tớ gái giàn giụa nước mắt gật đầu lia lịa:

"Vâng, cô nhà em bị hen suyễn, thầy lang cứu cô em với."

"Đừng vuốt ngực nữa, tiểu thư sẽ khó thở hơn."

Tôi suy nghĩ một chốc, ở thời hiện đại thì bệnh hen không quá đáng ngại. Đa phần khi người bệnh lên cơn hen đều sử dụng bình xịt định liều (metered dose inhaler – MDI) hoặc bình xịt bột khô (dry powder inhaler – DPI) được trang bị từ trước, các triệu chứng sẽ thuyên giảm đáng kể, chỉ trong trường hợp nguy cấp hoặc trở nặng mới cần phải cấp cứu. Tuy nhiên ở thời cổ đại này tôi đào đâu ra mấy thứ đấy chứ?

Bệnh hen có thể tái phát không lý do nhưng cũng có thể do tác nhân bên ngoài, trong trường hợp này cần sớm loại trừ. Tôi liếc nhìn lớp áo ngoài của cô gái ướt sũng không rõ nguyên do liền ra hiệu cho đầy tớ gái cởi ra, nói đoạn tự cởi áo khoác của mình để tiểu thư kia đắp vào, nói đoạn quay ra bảo:

"Còn hàng hoa phía đối diện nữa, mau tìm cách để tránh xa số hoa đó khỏi đây."

Người đàn ông vâng dạ rồi chạy biến đi. Tôi tiến lại gần đỡ tiểu thư kia ngồi dậy, nói nhỏ:

"Cô có thể ngồi không? Khi lên cơn hen sẽ rất muốn nằm xuống nhưng từ lần sau hãy cố gắng ngồi thẳng lưng, dù cúi đầu xuống cũng không được."

Cô gái khó nhọc lắm mới có thể trở mình ngồi dậy, đầy tớ phía sau nhanh nhảu xích lại gần làm điểm tựa.

"Bây giờ thì cô hãy cố gắng thở bằng mũi, không thở bằng miệng. Khi tôi nói hít vào hãy hít vào thật chậm và nhẹ nhàng, đến lúc tôi nói thở ra mới được thở. Cô làm được không?"

Cô gái gật đầu làm theo.

Điều khó khăn nhất của một bệnh nhân hen là điều chỉnh hô hấp. Khi lên cơn hen họ thường thở gấp hoặc thở bằng miệng, điều này sẽ khiến nồng độ oxy trong máu giảm xuống. Đầu tiên là phải giúp bệnh nhân thật bình tĩnh, sau đấy điều chỉnh lại nhịp hô hấp, áp dụng phương pháp Buteyko(3) có lẽ sẽ giúp ích được một chút.

"Tôi cần một tách trà đặc thêm mật ong. Trà không được quá nóng"

Người đàn ông vừa trở về sau khi đi thương lượng với bà bán hoa, nghe tôi nói liền nhanh chân tiếp tục chạy đi, thoáng sau đã quay lại, một tay cầm tách trà một tay mang theo cả ấm tích lớn.

Theophylline là loại thuốc giúp ngăn chặn và điều trị thở khò khè, hơi thở ngắn và đau thắt ngực - các triệu chứng của hen suyễn. Tại thời điểm hiện tại rõ ràng là tôi không đào đâu ra được một mẩu Theophylline nhưng thật may, công thức cấu tạo của caffeine tương tự với loại thuốc này, có thể dùng để thay thế tạm thời. Trà đặc thêm một thìa mật ong sẽ giúp loại bỏ đờm trong cổ họng, giúp vị tiểu thư kia dễ thở hơn.

"Trà nóng, để tôi thổi giúp."

Tôi kiên nhẫn bón trà, chốc chốc lại không quên nhắc tiểu thư điều chỉnh hơi thở. Trong lúc đang mải miết sơ cứu chẳng rõ năm, bảy người từ phủ của họ đã mang kiệu tới rước, thấp thỏm đứng chờ ngoài cổng chợ từ lúc nào. Mãi đến lúc trông vị tiểu thư da dẻ hồng hào trở lại, hơi thở ổn định hơn tôi mới ân cần nói với đầy tớ gái:

"Đã tốt hơn rất nhiều rồi, có nhớ hết những bước tôi đã làm từ nãy đến giờ không?"

Đầy tớ gái mím môi gật đầu.

"Lần sau nếu tiểu thư vẫn trở bệnh, hãy nhớ không được để phấn hoa, bụi, khói lại gần, cũng không được để tiểu thư quá lạnh, quá hồi hộp lo lắng. Nếu sơ cứu không thành thì hãy đến phủ Đô chỉ huy sứ hoặc đến nhà Giáo thụ Trần Uy tìm ta."

Đầy tớ gái vâng vâng dạ dạ, vị tiểu thư kia chưa tỉnh hẳn nhưng vẫn cảm kích, gật đầu thay lễ tạ cảm ơn tôi. Tôi đứng chờ cho đến khi họ lên kiệu trở về phủ thì mới vươn vai toan đi về.

"Ngu ngốc rồi Đam ơi!" - Tôi gào lên thành tiếng.

Đã quên lấy tiền công thì chớ lại còn để quên cái áo khoác "mồi" duy nhất của đời mình. Tôi chấm nước mắt, trời phụ lòng người tốt là có thật. Chuyến này lỗ to quá rồi!

_____

Chú giải:

(1) vọng chẩn: Nhìn bằng mắt để chẩn đoán.

(2) thiết chẩn: Xem mạch và sờ nắn.

(3) Buteyko: Phương pháp Buteyko hay Kỹ thuật thở Buteyko là một hình thức vật lý trị liệu bổ sung hoặc thay thế đề xuất việc sử dụng các bài tập thở chủ yếu như một phương pháp điều trị bệnh hen suyễn và các tình trạng hô hấp khác.