Tổng giám mục Ralph vội vã đi dọc dãy hành lang cao và lộng lẫy dường như không chú ý đến những ánh mắt ngạc nhiên quay về hướng ông. Ralph xuất hiện đột ngột trong phòng tiếp khách của Hồng Y và đứng sựng lại. Đức cha đang tiếp ông Papee, đại sứ của chính phủ Ba Lan lưu vong đặt bên cạnh Tòa thánh.

- Ồ, Ralph! Có chuyện gì thế?

- Xong rồi, Vittorio Mussolini đã bị lật đổ.

- Lạy Chúa! Đức Thánh cha đã hay tin chưa?

- Chính con đã gọi điện đến Castel Gandolfo nhưng trong chốc lát đài phát thanh sẽ loan tin. Con biết trước là nhờ một người bạn ở tổng hành dinh Đức cho hay.

Ông Papee đứng lên.

- Con xin phép được kiếu từ, thưa Đức cha. Con đại diện cho một chính phủ thù nghịch với nước Đức. Nếu Đức Thánh cha không an toàn thì con cũng sẽ lâm vào tình cảnh ấy. Con cần phải thu xếp gấp các tài liệu trong văn phòng của con.

Ăn nói thận trọng, lời lẽ chính xác, đúng là một nhà ngoại giao từ đầu đến chân, Papee chào hai vị chức sắc của tòa thánh rồi ra về.

- Có phải ông ấy đã đến đây để yêu cầu chúng ta can thiệp cho nhân dân Ba Lan đang bị người Đức đàn áp?

- Vâng, thật tội nghiệp. Ông ấy rất lo cho đất nước.

- Còn chúng ta? Chúng ta có chút lo lắng gì dành cho đất nước Ba Lan khốn khổ ấy không?

- Dĩ nhiên là có, Ralph ạ! Nhưng ông ấy không hiểu rằng tình hình gay go như thế nào.

- Đó là sự thật nhưng không ai chịu tin như thế.

- Ralph!

- Có đúng như thế này không! Thời niên thiếu Đức Thánh cha đã trải qua những năm tháng tại Munich và Người đã có một sự say mê đặc biệt dành cho người Đức! Đức Thánh cha đã tiếp tục yêu người Đức dù có xảy ra bất cứ chuyện gì. Ngay cả khi bằng chứng về sự ô nhục do các người bạn của nước Đức gây ra được phơi bày trên những thân thể đáng thương vì bị họ hành hạ, cắt xẻo thì Đức Thánh cha cũng có thể tuyên bố đó là tác phẩm của người Nga; chứ một dân tộc có văn hóa và văn minh đến mức ấy không thể có những hành động khủng khiếp như thế.

- Ralph, chỉ có một lời tố giác của chúng ta về những gì xảy ra ở Ba Lan là Adolf Hitler sẽ đè bẹp chúng ta ngay - Sự can thiệp của ta sẽ mang lại lợi lộc gì hở ông bạn? Chúng ta không có quân đội. Các cuộc trả thù sẽ diễn ra tức khắc và Đức Thánh cha sẽ bị đưa đi Berlin, đó là điều mà Đức Thánh cha lo ngại. Ông bạn có nhớ Giáo hoàng bù nhìn ở Avignon cách đây vài thế kỷ ông bạn có muốn thấy Giáo hoàng của chúng ta bị biến thành bù nhìn ở Berlin?

- Con rất buồn, Vittorio ạ. Nhưng con không nhìn các sự kiện dước góc cạnh ấy. Con cho rằng chúng ta phải tố giác các thủ đoạn của Hitler trước thế giới, công bố những hành động dã man, hét to lên cho mọi người biết! Nếu hắn xử bắn chúng ta, chúng ta sẽ chết như những người tử vì đạo và sự hy sinh của chúng ta càng có kết quả.

- Ông bạn Ralph thân mến, nên tỏ ra sáng suốt hơn một chút! Không có vần đề xử bắn chúng ta. Hitler cũng thừa hiểu rằng sẽ không chính trị chút nào nếu biến chúng ta thành những người tử vì đạo. Đức Thánh cha sẽ bị đưa đi Berlin, còn chúng ta sẽ được bí mật đưa đi Ba Lan. Đi Ba Lan, Ralph! ông bạn có muốn chết ở Ba Lan không? Điều đó có ích gì so với việc tiếp tục ở lại đây hiện nay?

Tổng giám mục De Bricassart ngồi xuống, hai bàn tay siết chặt nhau đặt trên đầu gối, ném một tia nhìn tức giận ra hướng cửa sổ. Phía ngoài những con chim bồ câu bay qua bay lại dưới ánh nắng màu vàng rực rỡ của trời chiều. Vào tuổi bốn mươi bảy, Ralph vẫn tráng kiện hơn lúc nào hết.

- Ralph, chúng ta vẫn là chúng ta, vẫn là những con người, nhưng đó là thứ yếu. Trước hết, chúng ta là những tu sĩ.

- Đức cha đã không sắp xếp một thứ tự ưu tiên như thế trước đây khi con trở lại Úc.

- Thời kỳ ấy, cha đứng trên bình diện khác và con dư biết điều ấy. Con có đầu óc thích chống chế! Trong tình hình hiện nay, không thể nào suy nghĩ với tư cách con người, chúng ta phải suy nghĩ với tư cách tu sĩ vì rằng đó là mặt chính của cuộc sống chúng ta. Dù cho chúng ta có suy nghĩ gì và dù chúng ta có muốn hành động như thế nào với tư cách con người chúng ta vẫn buộc phải trung thành với Giáo hội chứ không phải với một quyền hành thế tục! Chúng ta buộc phải trung thành duy nhất với Giáo hội! Con đã có lời khấn phục tùng, Ralph. Hay con lại định vi phạm lần nữa? Đức Thánh cha không thể sai lầm khi hành động vì quyền lợi của Giáo hội.

- Đức Thánh cha đã sai lầm! Sự đánh giá của Người có thiên vị. Đức Thánh cha đã tập trung tất cả sức lực cho cuộc đấu tranh chống cộng sản. Đức Thánh cha coi nước Đức như là đối thủ có tầm cỡ nhất để chống lại chủ thuyết ấy; và Người đã nhìn nước Đức như cường quốc duy nhất có khả năng ngăn chặn ảnh hưởng cộng sản đối với phương Tây. Đức Thánh cha mong muốn Hitler ngồi vững trong địa vị của hắn, cũng như Đức Thánh cha hài lòng khi nhìn thấy Mussolini ngự trị ở Ax.

- Hãy tin cha, Ralph à, còn nhiều điều con không biết hết. Là Giáo hoàng, Đức Thánh cha không thể sai lầm. Nếu con hoài nghi thì coi như con đã từ bỏ đức tin của mình rồi đó.

Tối hôm ấy, Tổng giám mục De Bricassart cảm thấy mệt mỏi và căng thẳng. Theo ông, Giáo hội không có hành động cụ thể nào khả dĩ đóng góp vào việc chấm dứt chiến tranh; vai trò của riêng ông thì giới hạn trong việc can thiệp nhằm cứu vài bức tượng và tác phẩm nghệ thuật; do đó Ralph oán ghét sự an phận của Vatican. Mặc dù Ralph có phần nào bảo thủ nhưng sự dè vặt và nhút nhát quá mức của các chức sắc cao cấp bên cạnh Giáo hoàng vẫn gây cho ông một sự bực bội nặng nề.